Τί είναι η Ενδομητρίωση;

Η Ενδομητρίωση είναι μια συχνή καλοήθης χρόνια πάθηση που προσβάλλει γυναίκες μεταξύ 16-45 ετών.

Χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη του βλεννογόνου της Κοιλότητας της Μήτρας (Ενδομήτριο) σε έκτοπες εστίες. Η έκτοπη αυτή ανάπτυξη αφορά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων την περιοχή της πυέλου.

Ο μηχανισμός δημιουργίας της Ενδομητρίωσης είναι πολυπαραγοντικός και μέχρι στιγμής όχι απολύτως γνωστός. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, ένα μέρος του αίματος της περιόδου (το οποίο περιέχει φυσιολογικά και κύτταρα του Ενδομητρίου), δεν κινείται προς τον Κόλπο ώστε να αποβληθεί, αλλά ανάστροφα και μέσω των Σαλπίγγων καταλήγει στην κοιλιά. Εκεί υπάρχει το ενδεχόμενο, τα κύτταρα του Ενδομητρίου να εμφυτευθούν στην επιφάνεια των κοιλιακών οργάνων ή των κοιλιακών τοιχωμάτων, δημιουργώντας έτσι τις εστίες της Ενδομητρίωσης. 

Εικόνα 1: Η Θεωρία της Παλίνδρομης Έμμηνης Ρύσης

Η Ενδομητρίωση μπορεί να είναι ασυμπτωματική ή να δημιουργεί ενοχλήσεις, όπως δυσμηνόρροια (πόνος περιόδου), δυσπαρευνία (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή), χρόνιο πυελικό πόνο, υπογονιμότητα, διαταραχές και πόνο στην ούρηση και στην αφόδευση.

Μια χρόνια Ενδομητρίωση μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη συμφύσεων (συγκόλληση κοιλιακών οργάνων και τοιχωμάτων) και διαταραχή της ανατομίας με επιδείνωση των προβλημάτων του χρόνιου κοιλιακού πόνου και της υπογονιμότητας.  

Ποιές είναι οι μορφές της Ενδομητρίωσης;

Περιτοναϊκή Ενδομητρίωση

Αποτελεί τη συχνότερη μορφή Ενδομητρίωσης. Οι ενδομητριωτικές εστίες έχουν τη μορφή μικρών νησίδων και αναπτύσσονται στα πυελικά τοιχώματα, στην επιφάνεια της ουροδόχου κύστης ή/και του εντέρου, μεταξύ μήτρας και ορθού (ανατομικός χώρος του Douglas – δουγλάσειος χώρος), στις σάλπιγγες και στις ωοθήκες. Σπανιότερα, ενδομητριωτικές εστίες εμφανίζονται και εκτός της πυέλου, π.χ. στο διάφραγμα.

Εικόνα 2: Περιτοναϊκή Ενδομητρίωση

Ωοθηκική Κυστική Ενδομητρίωση

Στην περίπτωση αυτή, η ενδομητριωτική εστία έχει λάβει τη μορφή κύστης της ωοθήκης. Η ενδομητριωτική κύστη μπορεί να έχει μεγάλες διαστάσεις. Το περιεχόμενό της είναι παχύρρευστο αιμορραγικό υγρό καφεοειδούς χρώματος (σοκολατοειδής κύστη).

Εικόνα 3: Ωοθηκική Κυστική Ενδομητρίωση (Κύστη Ενδομητρίωσης)

Βαθιά Διηθητική Ενδομητρίωση –  ἐν τῷ βάθει Ενδομητρίωση

Εδώ η ενδομητριωτικές εστίες έχουν αυξηθεί σε μέγεθος και παρουσιάζουν ιδιαίτερα σκληρή σύσταση και διηθητικό χαρακτήρα. Οι εστίες αυτές, έχοντας λάβει πλέον τη μορφή όζων, διηθούν το τοίχωμα των προσβεβλημένων οργάνων (ουροδόχος κύστη, ορθοκολπικό διάφραγμα, έντερο, ιερομητρικοί σύνδεσμοι, πυελικό ή κοιλιακό τοίχωμα).

Εικόνα 4: Βαθιά Διηθητική Ενδομητρίωση

Αδενομύωση

Αδενομύωση ονομάζεται η κατάσταση, όπου οι ενδομητριωτικές εστίες βρίσκονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της Μήτρας.

Εικόνα 5: Αδενομύωση

Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία της Ενδομητρίωσης;

Η διάγνωση της Ενδομητρίωσης γίνεται λαπαροσκοπικά. Στα πλαίσια της λαπαροσκόπησης, η ενδομητριωτικές εστίες αφαιρούνται χειρουργικά. Η απλή καυτηρίαση των ενδομητριωτικών εστιών με διαθερμία ή με χρήση ακτινών laser θεωρείται πλέον ανεπαρκής και θα πρέπει να αποφεύγεται.

Ανάλογα με την έκταση και τον τύπο των ενδομητριωτικών εστιών, η αφαίρεση τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτεί εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση από χειρουργό με μεγάλη χειρουργική εμπειρία.

Μετά τη χειρουργική αφαίρεση της Ενδομητρίωσης, σειρά έχει - ανάλογα πάντα με την ηλικία, τον οικογενειακό προγραμματισμό, το στάδιο της Ενδομητρίωσης και την επιθυμία της γυναίκας - η φαρμακευτική θεραπεία. Αυτή συνίσταται στη λήψη ενός ορμονικού σκευάσματος Διενογέστης (μιας Προγεστερόνης) ή Αντισυλληπτικών Δισκίων, με σκοπό τη μείωση του κινδύνου επανεμφάνισης της Ενδομητρίωσης.

Στην περίπτωση της Αδενομύωσης, η θεραπεία της συνίσταται στην τοποθέτηση ενός Ορμονικού Σπιράλ (π.χ. Mirena®), ή - εάν η γυναίκα έχει ήδη ολοκληρώσει τον οικογενειακό της προγραμματισμό - στη διενέργεια Λαπαροσκοπικής Υστερεκτομής.   

Ο Δρ. Δ. Παναγιωτόπουλος είναι κάτοχος του Πιστοποιητικού Εξειδίκευσης στον τομέα της Ενδομητρίωσης (SEF/EEL - Γερμανικής και Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ενδομητρίωσης) και διετέλεσε για 8 χρόνια Συντονιστής του Εξειδικευμένου Κέντρου Ενδομητρίωσης της Κλινικής Rheinland Klinikum στη Γερμανία.